Michał Cala: Śląsk 1975 – 1985 - dziedzictwopolski.cafex.biz

Galeria MMX ma przyjemność zaprezentować wystawę indywidualną Michała Cali , uważanego za jednego z najważniejszych polskich fotografów ubiegłego stulecia, „Śląsk 1975-1985”. Cala zaczął robić zdjęcia w młodości, a zawodowo zajmuje się fotografią od prawie 40 lat. Będzie to pierwsza prezentacja jego prac w Wielkiej Brytanii.

Wystawa skupi się na kluczowych dla niego czarno-białych cyklach z pejzażu śląskiego, powstałych w początkach jego kariery. Śląsk to okręg przemysłowy w Polsce, który na przełomie lat 70. i 80. XX w. przeżywał swój szczyt rozwoju i aktywności. Chociaż zapewniono masowe zatrudnienie na tym obszarze, kwestie środowiskowe zostały zignorowane.

Wysiadając z pociągu, Cala po raz pierwszy zetknął się z nieziemskim krajobrazem i zdecydował, że właśnie to chce uwiecznić na fotografii.

Zafascynowany tematyką, w latach 1975 – 1992 poświęcił się fotografowaniu śląskiego krajobrazu, co zaowocowało cyklem zatytułowanym „Śląsk”.

W fotografii Cali widać różne wpływy, od surrealizmu, który zainspirował w Polsce ruch zwany „fotografią kreacyjną” (fotografia kreatywna), po realizm brytyjskiego kina nowej fali końca lat pięćdziesiątych i wczesnych sześćdziesiątych.

Izolacja Polski w okresie zimnej wojny bardzo utrudniała fotografom zdobywanie publikacji artystycznych. Jednak niektóre czeskie i polskie magazyny publikowały prace zachodnich fotografów, takich jak Edward Weston, Bill Brandt, Robert Frank i Diane Arbus, którzy byli oknem na inspirację. Na Calę wywarła wpływ fotografia krajobrazowa, reportażowa i dokumentalna, którą zawsze przedstawiał w swoich osobiście stylizowanych obrazach.

W Polsce pod wpływem sowieckim warunki polityczne i materialne były trudne. Używając podstawowego aparatu 35 mm Exa 500, udało mu się uzyskać obrazy o tak lirycznym pięknie, które zostały ponownie podkreślone ciemnym stylem druku graficznego, aby jeszcze bardziej uwydatnić jego wizję czasami apokaliptycznego krajobrazu przed nim. Pojedynczy dom otoczony ogromnymi wieżami chłodniczymi, majestatycznymi hałdami, samotne postacie mikroskopijne w porównaniu z masową skalą przemysłowego otoczenia to subtelne metafory życia w komunistycznej rzeczywistości.

Większość fotografii na wystawie to zabytkowe odbitki ze srebrem żelatynowym, wykonane przez Calę w momencie ich wykonania.

Michał Cala urodził się w Toruniu w 1948 roku i na początku lat 70-tych studiował budowę samolotów w Warszawie na Politechnice. W latach 1974-1983 pracował jako inżynier w różnych firmach na Śląsku i zaczął fotografować w tej okolicy. W 1977 przeniósł się do Tychów na Górnym Śląsku, gdzie był współzałożycielem stowarzyszenia fotografów KRON i członkiem ZPAF – Związku Polskich Artystów Fotografików.

Jego prace, stosunkowo nieznane poza granicami kraju, znajdują się w kilku zbiorach muzealnych w Polsce; w Muzeum Śląskim w Katowicach, Bibliotece Śląskiej w Katowicach, Muzeum Górnośląskim w Bytomiu, Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu oraz gmachu samorządu w Duisburgu w Zagłębiu Ruhry (Niemcy) oraz w różnych kolekcjach prywatnych. Jego twórczość spotkała się z dużym uznaniem i zdobyła liczne nagrody; dwukrotnie zdobył Grand Prix na Biennale Krajobrazu Polskiego w Kielcach w latach 1979 i 1983 oraz zdobył pierwszą nagrodę na Pilsner International Photo Awards w kategorii Industrial w 2007 roku. Jego prace z cyklu Galicia i wystawy Paysages de Pologne były pokazywane w Francja w latach 80-tych. Wystawa „Śląsk” była szeroko pokazywana w Katowicach (1984, 2002, 2008), Krakowie (1986, 2006), Warszawie (1986, 2009), w Enschede w Holandii (2012), na Photo Biennale Mannheim – Ludwigshafen – Heidelberg ( 2007) oraz część projektu grupowego na Noorderlicht Photo Festival w Holandii (2008). W 2007 roku został uznany za jednego z najważniejszych polskich fotografów ostatniego stulecia i wziął udział w zbiorowej wystawie Fotografia Polska w XX wieku (Warszawa i Wilno na Litwie). W tym samym roku zdjęcia Cali ukazały się w British Journal of Photography i magazynie Foto8.

Publikacje dotyczące jego twórczości to: Antologia fotografii polskiej 1839 – 1989, Mistrzowie polskiego krajobrazu oraz Fotografia polska w XX wieku.

Jego najnowsza wystawa Metropolia o śląskich pejzażach miejskich prezentowana była w Muzeum Śląskim w Katowicach w 2013 roku, a wystawa indywidualna Śląsk i Galicja w Muzeum Historii Fotografii w 2016 roku w Krakowie. Jego fotoksiążka oparta na tej samej serii została niedawno wybrana w otwartym konkursie odpowiednio na festiwalach fotograficznych w Belfaście i Atenach (2017).